Pytania i odpowiedzi

Zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu PGN muszą być kompleksowe, tj. wymagane jest wskazanie zadań inwestycyjnych, w następujących sektorach/obszarach:

• zużycie energii w budynkach/instalacjach (budynki i urządzenia komunalne, budynki i urządzenia usługowe niekomunalne, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne; zakłady przemysłowe – fakultatywnie),  dystrybucja ciepła,
• zużycie energii w transporcie (transport publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny, transport szynowy), w tym poprzez wdrażanie systemów organizacji ruchu,
• produkcja energii – zakłady/instalacje do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu,
• inne źródła emisji niezwiązane ze zużycie energii, np. gospodarka odpadami  w zakresie emisji CH4 ze składowisk – fakultatywnie

oraz zadań nieinwestycyjnych, takich jak planowanie miejskie, zamówienia publiczne, strategia komunikacyjna, promowanie gospodarki niskoemisyjnej, etc.

Powyższe dotyczy zadań/działań podejmowanych przez gminę i/lub inne podmioty.

Zakres działań w danym sektorze powinien wynikach ze specyfiki gminy, wyników bazowej inwentaryzacji emisji, przyjętych celów w PGN.

Należy wziąć pod uwagę, że programy operacyjne perspektywie finansowej 2014-2020 UE zawierają zapisy warunkujące finansowanie przedsięwzięć z powyższego obszaru od ich uwzględnienia w PGN.

Zakres działań w danym sektorze powinien wynikach ze specyfiki gminy, wyników bazowej inwentaryzacji emisji, przyjętych celów w PGN.

Ważne jest, aby dla każdego zadania/działania sporządzić opis, wskazać jednostkę odpowiedzialną za realizację, ramy czasowe (początek – koniec, kamienie milowe), szacunkowe koszty i źródła finansowania, szacunkowe oszczędności energii a także towarzyszącą im szacunkową redukcję emisji CO₂.

Ponadto należy pamiętać, że programy operacyjne w perspektywie finansowej 2014-2020 UE zawierają zapisy warunkujące finansowanie przedsięwzięć z powyższego obszaru od ich uwzględnienia w PGN.

W przypadku ubiegania się o środki z funduszy europejskich w obszarze transportu miejskiego w ramach celu tematycznego 4 (CT4), w tym między innymi z Priorytetu Inwestycyjnego 4.V (PI 4.V) pn. „Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu” w ramach VI Osi Priorytetowej - Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach, POIiŚ 2014-2020, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju rekomenduje, aby w Planach Gospodarki Niskoemisyjnej określić lokalne uwarunkowania oraz kierunki planowanych inwestycji na danym obszarze i w zależności od zidentyfikowanych potrzeb zawierać odniesienia lub wskazywać adekwatne obowiązujące dokumenty.

Plany powinny zawierać odniesienia do następujących kwestii:

• zbiorowy transport pasażerski
• transport niezmotoryzowany
• intermodalność
• transport drogowy
• zarządzanie mobilnością
• wykorzystanie inteligentnych systemów transportowych (ITS)
• logistyka miejska
• bezpieczeństwo ruchu drogowego w miastach
• wdrażanie nowych wzorców użytkowania
• promocja ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów (czyste paliwa i pojazdy)

Inwestycje dotyczące transportu miejskiego w ramach PI 4.V powinny spełniać poniższe warunki:

• Inwestycje z RPO powinny być komplementarne z inwestycjami realizowanymi w ramach właściwych krajowych programów operacyjnych
• Inwestycje w drogi lokalne lub regionalne mogą być finansowane jedynie, jako niezbędny  i uzupełniający element projektu dotyczącego systemu zrównoważonej mobilności miejskiej. Samodzielne projekty dotyczące infrastruktury drogowej nie będą akceptowane w ramach PI 4.V.
• W miastach posiadających transport szynowy (tramwaje) preferowany będzie rozwój tej gałęzi transportu zbiorowego poprzez inwestycje w infrastrukturę i tabor

• Jeżeli z planów lub dokumentów strategicznych albo z analizy kosztów lub korzyści odnoszących się do zrównoważonej mobilności wynika potrzeba zakupu autobusów, dozwolony jest zakup pojazdów spełniających normę emisji spalin EURO VI. Priorytetowo będzie jednak traktowany zakup pojazdów o alternatywnych systemach napędowych (elektrycznych, hybrydowych, biopaliwa, napędzanych wodorem, itp.)
• Zakupowi niskoemisyjnego taboru powinny towarzyszyć inwestycje w infrastrukturę niezbędną dla właściwego funkcjonowania zrównoważonej mobilności.

PGN a tym samym zadania/działania wskazane do realizacji powinny zostać wybrane w oparciu o solidną wiedzę na temat lokalnej sytuacji w obszarze gospodarki niskoemisyjnej. Do tego celu służy bazowa inwentaryzacja emisji (BEI). BEI pozwala zidentyfikować główne antropogeniczne źródła emisji CO₂ oraz odpowiednio zaplanować i uszeregować pod względem ważności środki jej redukcji.  

Na podstawie informacji zawartych w BEI należy określić hierarchię ważności działań oraz ocenić efekt zastosowania środków redukcji emisji a w przyszłości mierzyć postęp w zbliżaniu się do celu.

Z uwagi na to, że zdefiniowane w PGN cele wynikają bezpośrednio z działań/zadań wskazanych w planie, niesie to za sobą konieczność precyzyjnego zdefiniowania realistycznych działań/zadań realizowanych zarówno przez gminę jak i inne podmioty. W związku z powyższym ważne jest, aby dla każdego zadania/działania sporządzić opis, wskazać jednostkę odpowiedzialną za realizację, ramy czasowe (początek – koniec, kamienie milowe), szacunkowe koszty i źródła finansowania, szacunkowe oszczędności energii oraz wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych, a także towarzyszącą im szacunkową redukcję emisji CO₂.

Działania mogą być podzielone na krótkoterminowe (3-4 lata) oraz długoterminowe (do 2020 r.)

W przypadku realizacji zadań o tym samym charakterze przez różne podmioty, zalecane jest, a w przypadku większych gmin wymagane, agregowanie planowanych zadań w działanie, które będzie miało swój własny harmonogram, budżet, mierniki, podział kompetencji i obowiązków, itp.

PGN powinien jednoznacznie wskazywać planowany cel ogólny w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020 w stosunku do roku bazowego. Deklaracja redukcji emisji CO2 o 20%  w stosunku do roku bazowego nie jest wymagana bezwzględnie, jednakże zalecane jest dążenie do powyższego celu.

Oszacowanie wskaźnika wzrostu udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w stosunku do przyjętego roku bazowego jest elementem niezbędnym. Jego wartość stanowi miarę efektu rekomendowanych działań. Powinien on uwzględniać wzrost udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych tylko w tym wypadku, jeżeli Gmina zaplanowała takie działania  do realizacji. Jeżeli w roku bazowym nie występowała na terenie Gminy produkcja energii z OZE, to płaszczyzna odniesienia dla roku bazowego wynosi 0.  Dotyczy to zadań zakwalifikowanych jako realne do wykonania i z których wykonania Gmina będzie mogła się rozliczyć.

Oszacowanie wskaźnika redukcji zużycia energii końcowej w stosunku do przyjętego roku bazowego jest elementem niezbędnym. Jego wartość stanowi miarę efektu rekomendowanych działań. Powinien on uwzględniać redukcję zużycia energii końcowej tylko z tych działań, które zostały zakwalifikowane do realizacji w PGN.

Do oceny postępów i efektów w ramach monitorowania wdrażania planów zawsze niezbędne są odpowiednie wskaźniki. W trakcie monitorowania ocenie jakościowej towarzyszy ocena ilościowa.

Przykładowo, przy kompleksowym PGN, wskaźniki którymi można monitorować plan to:

1. Budynki :

• całkowite zużycie energii/ w budynkach publicznych (np.  wg danych gromadzonych w urzędzie gminy) ;
• całkowite zużycie energii/gazu w gospodarstwach domowych  (np.  wg danych ankietowych);
• całkowita powierzchnia zainstalowanych kolektorów słonecznych (np.  wg danych ankietowych);

2. Transport:

• liczba pasażerów korzystających z transportu publicznego w ciągu roku ( dane przedsiębiorstwa transportowego);
• całkowite zużycie energii przez pojazdy transportu publicznego ( rachunki od dostawców paliw);
• średnia długość korków ulicznych w km (analiza płynności ruchu);
• długość ścieżek rowerowych w km ( urząd gminy).

3. Lokalna produkcja energii - ilość energii elektrycznej wytwarzanej przez lokalne instalacje (dane regionalnej administracji publicznej);
4. Sektor prywatny – liczba przedsiębiorstw świadczących usługi związane z energią (w tym OZE) i efektywnością energetyczną (dane regionalnej administracji publicznej).
5. Zaangażowanie mieszkańców – liczba mieszkańców uczestniczących w wydarzeniach promujących PGN (urząd gminy, stowarzyszenia konsumenckie).

Metodyka i przyjmowane wskaźniki powinny być stałe w całym okresie prognozowania do 2020 roku              i oparte na dostępnych oficjalnych wskaźnikach emisji zgodnie z zasadami IPCC , lub LCA ( są w SEAP), wskaźniki emisji CO2 ogłaszane przez KOBIZE oraz inne obliczenia oparte na lokalnych danych odnośnie zużywanych paliw.